Chương 7: Sir Alex và những ngón đòn tâm lý

Đầu tiên, bạn phải nói với họ (các cầu thủ - ND) sự thật. Không có gì là sai trái khi nói ra sự thật đau đớn ấy với một cầu thủ đang xuống phong độ. Tôi luôn luôn nói với những người đang đánh mất sự tự tin rằng chúng tôi là Manchester United và chúng tôi không thể cho phép đẳng cấp của mình tụt xuống ngang hàng với các đội bóng khác.

Chê đúng lúc, khen đúng chỗ

Khi phải chỉ trích một cầu thủ đang thi đấu dưới kỳ vọng, tôi có thể sẽ nói: “Tệ hại, quá tệ hại”. Nhưng tôi sẽ tiếp tục bằng: “Đối với một cầu thủ ở trình độ của cậu”. Đó là cách để kéo họ lên sau khi vừa bị ném xuống đất. Chỉ trích, nhưng phải cân bằng nó bằng những lời động viên. “Tại sao cậu lại đá tồi như thế? Cậu giỏi hơn thế nhiều”.

Tuy nhiên khen ngợi bừa phứa cũng không giúp ích gì nhiều. Các cầu thủ có thể thấy rõ thực tế (là mình đang chơi ra sao). Một nhân tố then chốt trong mối quan hệ cầu thủ - HLV là bạn phải buộc họ chịu trách nhiệm về các hành động của họ, sai lầm của họ, chất lượng thi đấu của họ và cuối cùng là kết quả. Chúng tôi đều đang ở trong một ngành công nghiệp “tất cả vì kết quả”. Đôi khi một chiến thắng “khó ngửi” còn có nhiều ích lợi hơn là những trận thắng 6-0 với một bàn thắng được ghi sau 25 đường chuyền. Điều quan trọng nhất luôn là Manchester United phải giành thắng lợi, và văn hóa chiến thắng ấy chỉ có thể được duy trì nếu như tôi đưa ra phản hồi về màn trình diễn của các cầu thủ một cách trung thực. Đúng, đôi lúc tôi rất cứng rắn và quyết liệt, nhưng đó là những gì mà CLB đòi hỏi ở họ.

Tôi muốn nói với các HLV trẻ: đừng đặt mình vào thế đối đầu với cầu thủ. Khi đó, bạn là người chủ động còn các cầu thủ ở một vị thế có quyền phản công, và bản thân đó đã là một ưu thế cho họ. Khi Martin Buchan – cựu cầu thủ của Aberdeen và M.U – đến đảm nhiệm cương vị HLV trưởng Burnley, anh ta đã đấm tay đội trưởng ngay trong ngày thứ Bảy đầu tiên. “Khởi đầu tốt đấy, Martin”, tôi bảo anh ta như vậy.

Đe dọa & xem đồng hồ

Về cơ bản, trong suốt sự nghiệp của mình, người ta vẫn cho rằng tôi đã áp dụng các chiến thuật của Machiavelli (triết gia người Italia thời Phục hưng, nổi tiếng với thuyết quyền mưu và là cha đẻ của khoa học chính trị hiện đại – ND), nhưng thực ra tôi không giỏi trong việc sử dụng những thủ thuật ngầm. Tôi chỉ dùng một vài đòn tâm lý đơn giản. Đầu tiên, tôi luôn luôn nói rằng M.U sẽ đạt phong độ đỉnh cao vào nửa sau của mùa giải, và dần dần thì thông điệp ấy cũng ăn sâu vào đầu óc các đối thủ. Mùa đông năm 2009, Carlo Ancelotti đã nói rằng “Alex khẳng định M.U sẽ mạnh mẽ hơn trong giai đoạn hai, nhưng chúng tôi cũng thế”. Như vậy, cứ đến nửa cuối mùa bóng thì M.U sẽ trở nên rất đáng sợ, một dạng “quái vật” trong mắt các cầu thủ đối phương. Khi họ e sợ chúng tôi, họ sẽ không thể hiện được hết phong độ, thế là họ thua, và họ lại càng sợ.... cái vòng luẩn quẩn ấy cứ lặp lại như thế.

Xem đồng hồ cũng là một chiến thuật tâm lý khác. Thực ra tôi không hề theo dõi sát thời gian thi đấu trong suốt trận. Tất nhiên tôi có để ý đến nó, nhưng tính toán chính xác xem trận đấu sẽ được bù giờ thêm bao nhiêu phút và bao nhiêu giây. Điểm mấu chốt là tác động của nó đến đối thủ: mỗi khi thấy tôi xem đồng hồ và ra hiệu, ngay lập tức các đối thủ sẽ nghĩ rằng trận đấu sẽ có thêm 10 phút bù giờ. Ai cũng biết rằng M.U có thói quen ghi các bàn thắng muộn, rằng chúng tôi không bao giờ bỏ cuộc và họ sẽ nghĩ rằng “ôi, chúng ta sẽ phải tử thủ trước M.U trong một quãng thời gian dài vô tận”. Chừng ấy áp lực là đủ để họ tự sụp đổ.

Kiểm soát cầu thủ

Để kiểm soát các cầu thủ thì cũng cần phải biết cách đánh vào tâm lý. Hãy đặt mình vào địa vị cầu thủ: bạn còn trẻ, bạn mắc một sai lầm gì đó và chờ đợi lĩnh án phạt. “Ông ấy sẽ nói gì nhỉ?”, bạn sẽ nghĩ thế. Mục tiêu của tôi là gây ra ảnh hưởng sâu sắc nhất có thể đến họ. Vậy điều gì có thể có tác động mạnh nhất? Tất cả các cầu thủ đều muốn chơi bóng. Nếu bạn tước đoạt quyền chơi bóng thì bạn đã lấy đi cả cuộc sống của họ, và đó là công cụ hiệu quả nhất, mạnh mẽ nhất bạn có trong tay. Khi còn ở St.Mirren, tôi từng đe dọa Frank McGarvey rằng “cậu sẽ không bao giờ được chơi bóng nữa”. Anh ta đã tin vào điều đó trong suốt ba tuần và cuối cùng năn nỉ tôi cho thêm một cơ hội. Anh ta nghĩ rằng tất cả mọi quyền lực đều thuộc về tôi.

Quyền lực tối cao luôn đi cùng lý trí

Người ta vẫn nói không ngừng về các cuộc chiến tâm lý của tôi. Mỗi khi tôi thực hiện một cử chì nào kỳ quặc thì hàng đống “nhà phân tích” sẽ tìm kiếm ẩn ý của chúng, nhưng thực ra trong 98% các trường hợp chúng chẳng có ý nghĩa gì cả. Tuy nhiên chúng giúp tạo ra áp lực về mặt tâm lý lên các đối thủ.

Trong một trận bán kết Champions League với Dortmund, Peter Schmeichel để lọt lưới sau một tình huống bóng chạm người cầu thủ và đổi hướng. Cậu ta cố giải thích nhưng tôi – lúc đó chưa đeo kính - không tin và hét lên: “Đổi hướng cái con khỉ, chẳng có đổi hướng gì cả”. Sau khi xem lại băng hình tôi thấy mình đã sai và bắt đầu đeo kính để xem các trận đấu. Tôi không thể cho phép các cầu thủ có cơ hội để nghĩ rằng “HLV không còn nhạy bén nữa”. Nếu họ đánh mất niềm tin vào trình độ của bạn, họ cũng sẽ không còn tin bạn nữa. Bạn phải chính xác trong tất cả những gì mình nói với các cầu thủ.

Tất nhiên cũng phải có cách ứng biến. Chúng tôi vẫn thường chơi trò dự đoán đội hình xuất phát của đối thủ, và sau khi tôi đưa ra một phán đoán rất tự tin trước một trận ở Champions League thì Rene Meulensteen nói rằng: “Họ thay đổi tới 6 vị trí”. Tôi đông cứng lại, nhưng nhanh chóng nhìn ra cơ hội. “Thấy chưa?”, tôi gầm lên với các cầu thủ, “Họ khinh thường chúng ta quá đáng. Họ nghĩ rằng có thể đến Old Trafford với đội hình dự bị!”.

Fergie hiền lành?

Tôi có thể chỉ trích toàn đội một cách công khai sau trận đấu, nhưng không bao giờ nhắm vào một cái tên cụ thể nào. Các CĐV có quyền được biết rằng tôi không hài lòng với những gì mà cả đội vừa thể hiện, nhưng không phải là với cá nhân. Đó là điều tôi học được từ Jock Stein: tôi luôn hỏi ông ấy về tất cả mọi thứ. Có một lần Jock gặp tai nạn ô tô nên không thể cùng Celtic đi du đấu tại Mỹ, và trợ lý Sean Fallon đuổi 3 cầu thủ về nhà vì cư xử không đúng mực. Jock nói với tôi: “Tôi sẽ không làm vậy. Nếu thế tôi sẽ tạo ra rất nhiều kẻ thù”. “Nhưng các CĐV sẽ thông cảm cho ông” – tôi cố tranh cãi. “Quên các CĐV đi. Những cầu thủ ấy đều có cha mẹ, cậu nghĩ xem có bao nhiêu người mẹ muốn tin rằng con mình là người xấu? Vợ con họ, anh chị em họ, bạn bè họ... nữa. Hãy giải quyết mọi thứ trong văn phòng mình”.

Người ta thường cho rằng tôi cố tình gây ra các cuộc chiến tâm lý với Arsene Wenger. Nhưng tôi không nghĩ rằng mình là “thủ phạm” chính trong việc chọc tức ông ta. Tôi chỉ gieo một vài hạt giống nhỏ và chính báo giới mới là những người phóng đại nó lên. Mặc dù khiến các đối thủ lo lắng là điều có ích cho tôi, thường thì tôi không hề cố tình hoặc thậm chí không hề nhận ra điều đó. Tôi nghĩ mình nhận thức được tinh thần của cuộc chơi. Trong những năm 1990 Johan Cruyff từng nói với tôi rằng “ông sẽ không bao giờ giành chức VĐ châu Âu, vì ông không biết gian dối và cũng không hối lộ trọng tài”. Tôi bảo: “Nếu đó là những gì người ta sẽ nhớ về tôi, thì tôi cũng đồng ý thôi”.